Δεν υπάρχουν πλέον εύκολες λύσεις
7 Οκτωβρίου 2011 | 10:11
Γιάννης Στουρνάρας, Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ
Ο Γιάννης Στουρνάρας, Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, σε μια συνέντευξη με πολύ άμεσο λόγο και ξεκάθαρες θέσεις, δηλώνει ρεαλιστικά αισιόδοξος για την έξοδο της χώρας από τη δυσμενή κατάσταση που βρίσκεται σήμερα, αλλά και απόλυτος όσον αφορά τις θυσίες που χρειάζεται να γίνουν.
Banker's Review: Μέσα από το ρυθμιστικό πλαίσιο που αυτή τη στιγμή δημιουργείται και στερεί βαθμούς ελευθερίας από τις τράπεζες, θα προκύψει κάτι θετικότερο ή τελικά επειδή δεν συμφωνεί με τους νόμους της ελεύθερης αγοράς μπορεί να οδηγήσει σε μια χειρότερη κατάσταση;
Γιάννης Στουρνάρας: Νομίζω ότι είναι ένα απαραίτητο σφίξιμο, διότι παραλίγο το σύστημα της ελεύθερης αγοράς να καταρρεύσει το 2008 με τη χρεοκοπία της Lehman Brothers και με ότι προϋπήρξε αυτού του προβλήματος, είναι ένα αναγκαίο κακό και μάλιστα αυτές οι ρυθμίσεις έπρεπε να έχουν γίνει εδώ και πολύ καιρό.
Η αιχμαλωσία της εποπτείας από εμπορικές τράπεζες και, κυρίως, από επενδυτικές τράπεζες οδήγησαν τις τράπεζες να λειτουργούν με πολύ λίγα ίδια κεφάλαια και υψηλή μόχλευση, η οποία ουδέποτε στο παρελθόν είχε καταγραφεί.
Banker's Review: Αυτό το ρυθμιστικό πλαίσιο αφορά και την ευρωπαϊκή και την ελληνική πραγματικότητα που οι τράπεζες δεν ήταν τόσο επιθετικές. Το γεγονός ότι αυτό το ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο θα τις επηρεάσει ανάλογα το βλέπετε εξίσου θετικό;
Γιάννης Στουρνάρας: Και οι ευρωπαϊκές τράπεζες ήταν εκτεθειμένες πέραν του δέοντος σε τοξικά ομόλογα. Το μεγάλο πρόβλημα των ελληνικών τραπεζών ήταν ότι από την ένταξη στο ευρώ και μετά δεν πρόσεξαν τα συστήματα διαχείρισης κινδύνων με αποτέλεσμα ο ρυθμός πιστωτικής επέκτασης να ξεπεράσει κάθε λογικό όριο.
Η επέκταση σε καταναλωτικά δάνεια, αλλά και η επέκταση σε ξένο νόμισμα σε χώρες των Βαλκανίων ήταν κάποιες από τις άστοχες ενέργειες των ελληνικών τραπεζών. Ο δανεισμός στις χώρες των Βαλκανίων σε άλλο νόμισμα από το ευρώ, όπως το ελβετικό φράγκο ή και το δολάριο, ενείχε υψηλούς κινδύνους. Αρα ναι μεν οι ελληνικές τράπεζες δεν είχαν τα τοξικά ομόλογα που είχαν οι ξένες, αλλά και αυτές με τη σειρά τους είχαν μπει στην παγίδα της υπερβολικής επέκτασης.
Banker's Review: Ποιοι είναι οι άξονες στους οποίους πιστεύετε ότι θα πρέπει να δώσει έμφαση το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα για να πετύχει την εξυγίανσή του;
Γιάννης Στουρνάρας: Υψηλότερα κεφάλαια και καλύτερη εποπτεία. Για παράδειγμα, το επικαιροποιημένο μνημόνιο αναφέρεται σαφώς στους μηχανισμούς εποπτείας που θα πρέπει να προσθέσει η Τράπεζα της Ελλάδας. Αυτό βέβαια έπρεπε να είχε συμβεί πολλά χρόνια πριν και όχι το αντίθετο που τελικά συνέβη.
Οταν οι εποπτικές αρχές είχαν στη διάθεσή τους πρωτόγονα όπλα, οι εμπορικές και επενδυτικές τράπεζες χρησιμοποιούσαν ήδη όπλα laser. Οπότε η έκβαση της «μάχης» ήταν προδιαγεγραμμένη.
Banker's Review: Θεωρείτε ότι μπορεί να υπάρξει αυτή η ισορροπία εποπτείας σε παγκόσμιο επίπεδο ή τελικά κάποιες χώρες των οποίων οι εποπτικές αρχές θα λειτουργήσουν χαλαρότερα, θα αποκτήσουν κάποιο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα;
Γιάννης Στουρνάρας: Είναι θέμα πολιτικής βούλησης, η οποία δεν υπήρξε μέχρι τώρα. Το ιδανικό για την Ευρώπη είναι να υπάρξει ένας ευρωπαϊκός κοινός μηχανισμός εποπτείας. Ενδεχομένως από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αν συμφωνήσουν οι κυβερνήσεις. Διότι μέρος του προβλήματος είναι ότι άλλη εποπτεία είχαν οι ιρλανδικές τράπεζες, άλλη οι ελληνικές και άλλη οι γερμανικές. Στην Ευρώπη γενικά χρειαζόμαστε πιο πολλά κοινά πλαίσια, όπως κοινή δημοσιονομική πολιτική, κοινή πολιτική χρέους... Μέχρι τώρα το ευρώ ήταν ένα νόμισμα χωρίς κράτος.
Banker's Review: Τα αποτελέσματα της σφικτής πολιτικής των τραπεζών είναι ήδη αρκετά φανερά στον επιχειρηματικό τομέα και αναμένεται οι δυσκολίες να συνεχιστούν και τα ερχόμενα χρόνια. Πού βλέπετε να καταλήγει αυτή η διαδρομή;
Γιάννης Στουρνάρας: Η ευστάθεια της χώρας και των τραπεζών είναι πρωταρχικός παράγοντας. Αρα θα έβαζα πρώτα την ευστάθεια του τραπεζικού συστήματος και της οικονομίας γενικότερα, η οποία θα αποτελέσει τα θεμέλια για την επιχειρηματική ανάπτυξη. Το ερώτημα επομένως είναι από πού θα έρθει η ρευστότητα εφόσον το τραπεζικό σύστημα είναι σε αυτή την κατάσταση.
Καταρχήν δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα συνεχίζει να δανείζει τις ελληνικές τράπεζες και άρα δεν αφήνει τον ιδιωτικό τομέα να πνιγεί. Αν δείτε την πιστωτική επέκταση στην Ελλάδα, δεν διαφέρει και πολύ από άλλες ευρωπαϊκές χώρες παρά το τεράστιο πρόβλημα χρέους που έχουμε. Δεύτερον, ρευστότητα θα έρθει αν προχωρήσει το σχέδιο Μπαρόζο - Γιούνκερ που θα επιτρέψει στο ΕΣΠΑ να εκτελεστεί με εμπροσθοβαρή τρόπο. Οι τράπεζες θα πρέπει να προσέξουν την κεφαλαιακή τους επάρκεια για να ανακτήσουν την εμπιστοσύνη των διεθνών αγορών. Εν ανάγκη θα πρέπει να γίνει χρήση του μηχανισμού χρηματοπιστωτικής σταθερότητας των 10 δις ευρώ.
Τέλος, όσον αφορά τον ιδιωτικό τομέα, αν η κυβέρνηση ελαφρύνει λίγο τον τρόπο που επιμένει να αδειοδοτεί επιχειρήσεις, αρκετοί ξένοι επενδυτές θα δείξουν ενδιαφέρον να φέρουν κεφάλαια στην Ελλάδα. Τομείς, όπως η πράσινη ενέργεια και ο τουρισμός έχουν πολλά περιθώρια για ξένες επενδύσεις. Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι η ρευστότητα πλέον με κάθε τρόπο θα έρθει κυρίως από το εξωτερικό.
Banker's Review: Πιστεύετε ότι η εικόνα που παρουσίαζε μέχρι τώρα ο τομέας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων είχε χαρακτηριστικά οικονομικής φούσκας;
Γιάννης Στουρνάρας: Ναι αυτό ισχύει. Το γεγονός ότι η ελληνική οικονομία στηρίζονταν κατά 90% του ΑΕΠ στην κατανάλωση, ιδιωτική και δημόσια, ήταν στην ουσία μια φούσκα, η οποία αργά ή γρήγορα θα έσκαγε. Σας θυμίζω ότι στο ΙΟΒΕ το 2008 είχαμε βγάλει ένα βιβλίο με τίτλο «Η Ελλάδα σε αναζήτηση ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου».
Σε αυτό το βιβλίο είχαμε ακριβώς εντοπίσει το πρόβλημα των κλάδων που στηρίζονται στην υπερβολική κατανάλωση. Το ερώτημα είναι πόσο γρήγορα και ομαλά θα μπορέσει να γίνει η μετάβαση από μια οικονομία που στηρίζονταν αποκλειστικά στην κατανάλωση σε μια οικονομία που θα στηρίζεται σε εξαγωγές και σε επενδύσεις. Δυστυχώς ή ευτυχώς, σε αυτήν τη μετάβαση ο ρόλος της ευρωζώνης είναι καθοριστικός.
Banker's Review: Πόσο πιστεύετε ότι θα κρατήσει αυτό το μεταβατικό στάδιο που θα είναι σκληρό για τις επιχειρήσεις και για τους εργαζόμενους σε αυτές;
Γιάννης Στουρνάρας: Θεωρώ ότι το λιγότερο θα διαρκέσει γύρω στα πέντε χρόνια, εκ των οποίων τα 2 τα έχουμε διανύσει ήδη. Βέβαια, μετά θα υπάρχει μια σταθεροποίηση της δημοσιονομικής πολιτικής, η οποία δεν θα αφήνει κανένα περιθώριο για χαλάρωση. Επειδή όμως είναι αδύνατο να πέσουμε από το 10% έλλειμμα που έχουμε σήμερα στο 2% χωρίς να επηρεαστεί η ελληνική οικονομία, θα πρέπει η οικονομία να ενισχυθεί από ιδιωτικές ελληνικές και ξένες επενδύσεις. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις.
Πολλοί μέχρι σήμερα έβλεπαν την Κίνα ως πηγή ρευστότητας ανεξάρτητα από τη δημοσιονομική εικόνα της χώρας. Ωστόσο, η Κίνα βρίσκεται σε απόλυτη εναρμόνιση με το ΔΝΤ και την Ευρωζώνη όσον αφορά τη βοήθεια προς την Ελλάδα.
Banker's Review: Αυτά που συμβαίνουν σήμερα στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα δικαιολογούν συγκρατημένη αισιοδοξία ή η πιθανότητα μιας νέας μεγάλης κρίσης είναι ακόμα υψηλή;
Γιάννης Στουρνάρας: Η ισορροπία του παγκόσμιου συστήματος συνεχίζει να είναι εύθραυστη και για αυτό απαιτείται πολύ καλός συντονισμός. Σήμερα, υπάρχει μια τεράστια ρευστότητα στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, η οποία βρίσκεται κυρίως στα χέρια της Κίνας. Το ερώτημα είναι πώς αυτή θα βρει διέξοδο και να επενδυθεί κατάλληλα σε επενδύσεις αμέσου αποδόσεως για να μην μπει η οικονομία σε ύφεση.
Στο πλαίσιο των G20, η Κίνα είναι αναπόσπαστο μέλος των κρίσιμων αποφάσεων που πρέπει να ληφθούν για την παγκόσμια οικονομία. Φυσικά, για να μπορέσει η Κίνα να κάνει επενδύσεις θα πρέπει να αρθούν αρκετά εμπόδια. Για παράδειγμα, η Κίνα σήμερα δεν μπορεί να κάνει αγορές ή επενδύσεις στις ΗΠΑ, όπως για παράδειγμα να αγοράσει κάποιες λιμενικές υποδομές.
Banker's Review: Δύο χρόνια πριν, όταν πήγαμε σε εκλογές, το κυβερνών κόμμα είχε την εικόνα του προβλήματος οπότε είχε δημιουργήσει μια κυβέρνηση τεχνοκρατών που είχαν ήδη σχεδιάσει την εφαρμογή μιας λύσης ή τελικά η κυβέρνηση συνειδητοποίησε το πρόβλημα στην πορεία;
Γιάννης Στουρνάρας: Από τις μετέπειτα εξελίξεις φάνηκε ότι η κυβέρνηση δεν είχε προετοιμαστεί για να αντιμετωπίσει αυτού του μεγέθους πρόβλημα και για αυτό άλλωστε καθυστέρησε να δώσει λύσεις. Σήμερα, το κυβερνών έχει αντιληφθεί πλήρως το πρόβλημα και πιστεύω ότι βρίσκεται στο σωστό δρόμο και με αρκετά κατάλληλα στελέχη για να πετύχει αποτελέσματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου