Νομίζω πως λίγοι δε γνωρίζουν την περίφημη σκηνή από την ταινία “Υπάρχει και φιλότιμο” του Αλέκου Σακελλάριου (1965) όπου ο Λάμπρος Κωνσταντάρας στον ρόλο του βουλευτή Μαυρογιαλούρου, μαζί με τους κατοίκους της Πλατανιάς, ρίχνει απανωτές μούτζες προς την κατεύθυνση του υπουργείου. Σχεδόν 50 χρόνια μετά την εποχή του Μαυρογιαλούρου τίποτα δε φαίνεται να έχει αλλάξει. Ένα μεγάλο μέρος των πολιτών εξακολουθεί να ψηφίζει με βάση τις πελατειακές σχέσεις και όταν οι προσδοκίες του διαψεύδονται, απλά μουτζώνει τη Βουλή.
Αν και δε διακρίνονται άμεσες ριζοσπαστικές αλλαγές στην πολιτική κουλτούρα των Ελλήνων, η οικονομική κρίση φαίνεται πως θέτει ορισμένους περιορισμούς στο υπάρχον σύστημα πελατειακών σχέσεων. Η οικονομική κρίση περιορίζει τη δυνατότητα των κομμάτων να προσφέρουν ανταλλάγματα (διορισμοί, διευκολύνσεις...) στην παραδοσιακή εκλογική τους πελατεία, ενώ οι παραδοσιακές μορφές πολιτικής επικοινωνίας της προεκλογικής περιόδου (αφισοκόλληση, εκλογικά κέντρα...) σταδιακά εγκαταλείπονται. Σ'αυτήν τη μεταβατική εποχή και κρίσιμη εποχή, οι πολίτες φαίνεται πως θα αποφασίσουν για το
μέλλον της χώρας σχεδόν αποκλειστικά με βάση τη συμπάθεια (ή αντιπάθεια) προς τους πολιτικούς αρχηγούς, ή απλά με το συναίσθημα της στιγμής: αγανάκτηση, απογοήτευση, μίσος...
Διανύουμε μια περίοδο απαξίωσης των πολιτικών, με κίνδυνο μετάβασης σε μια εποχή απαξίωσης της πολιτικής. Σ'αυτήν την περίοδο ακούγεται μάλλον εξωτικό το να προσπαθήσει κανείς να ψηφίσει με βάση τον βαθμό που οι πολιτικές του απόψεις συμφωνούν με αυτές των πολιτικών που διεκδικούν την ψήφο μας. Η περιρρέουσα απογοήτευση αλλά και έλλειψη πληροφόρησης σχετικά με τα προγράμματα και τις επιδιώξεις των κομμάτων καθιστά το εγχείρημα σχεδόν απαγορευτικό.
Το έλλειμμα πληροφόρησης έρχονται να καλύψουν εφαρμογές όπως ο ηλεκτρονικός σύμβουλος ψήφου, όπου ανεξάρτητες (μη-κομματικές) μη κυβερνητικές οργανώσεις ή ομάδες πανεπιστημιακών ερευνητών αναλαμβάνουν να ενημερώσουν το κοινό σχετικά με τον βαθμό που η ιδεολογία του είναι συναφής με τα κόμματα. Στην υπόλοιπη Ευρώπη οι ηλεκτρονικοί σύμβουλοι ψήφου έχουν μακρά παράδοση. Η πρώτη εφαρμογή ξεκίνησε στην Ολλανδία το 1989 σε έντυπη μορφή και αργότερα σε δισκέτες υπολογιστών ενώ, με τη διάδοση του διαδικτύου, ηλεκτρονικοί σύμβουλοι ψήφου απαντώνται πλέον σε όλες τις χώρες της ηπείρου. Μία τέτοια προσπάθεια στην Ελλάδα αποτελεί το Choose4Greece που σχεδιάστηκε με τη συμμετοχή επιστημόνων από πανεπιστήμια στην Ελλάδα (ΑΠΘ), Κύπρο (ΤΕΠΑΚ), Ελβετία (Ζυρίχη), Ολλανδία (Twente) και Αγγλία (Οξφόρδη).
Οι χρήστες του Choose4Greece καλούνται να απαντήσουν σε 30 ερωτήσεις πολιτικής επικαιρότητας χρησιμοποιώντας μια πενταβάθμια κλίματα από “Συμφωνώ πλήρως” σε “Διαφωνώ πλήρως” και η εφαρμογή υπολογίζει αυτόματα τον βαθμό συνάφειας τους με δώδεκα κόμματα. Ο βαθμός συνάφειας παρουσιάζεται ως ποσοστά επί τοις εκατό αλλά και σε διάφορα διαγράμματα απόστασης και σε ένα “πολιτικό χάρτη”. Προς όφελος των πολιτών, το Choose4Greece έχει εισάγει μια σειρά από καινοτομίες τόσο στο μεθοδολογικό επίπεδο σχετικά με τον προσδιορισμό των θέσεων των κομμάτων και την χρησιμοποίηση εναλλακτικών αλγόριθμων υπολογισμού της συνάφειας, όσο και στο επίπεδο διαδραστικότητας του εργαλείου. Ο χρήστης μπορεί να επιλέξει ποιές ερωτήσεις θεωρεί σημαντικές, να απορρίψει άλλες και να υπολογίσει τα ποσοστά συνάφειας από την αρχή, ενώ με την ανταλλαγή κωδικών pin μπορεί να συγκρίνει τον βαθμό ιδεολογικής συνάφειας με φίλους.
Το Choose4Greece δε συμβουλεύει τους χρήστες τι να ψηφίσουν, απλά υπολογίζει εύκολα και γρήγορα τον βαθμό ιδεολογικής συνάφειας με βάση τα θέματα πολιτικής επικαιρότητας. Η ιδεολογική συνάφεια είναι απλώς ένα χρήσιμο στοιχείο που οι πολίτες μπορούν, εάν επιθυμούν, να συνυπολογίσουν στην τελική τους απόφαση στις 6 Μαΐου. Παράλληλα, η χρήση του Choose4Greece αποτελεί εν γένει μια ψυχαγωγική εμπειρία που μπορεί να οδηγήσει τον χρήστη προς μια πιο κριτική αντίληψη της πολιτικής.
Στις πιο πρόσφατες εκλογές εκτιμάται πως περίπου το 40% του εκλογικού σώματος στην Ολλανδία και το 20% στην Ελβετία χρησιμοποίησαν κάποιο ηλεκτρονικό σύμβουλο ψήφου. Στην Ελλάδα το Choose4Greece κατάφερε να προσελκύσει περισσότερους από 30,000 χρήστες σε μία εβδομάδα λειτουργίας. Η ερευνητική ομάδα προσφέρει αυτό το εργαλείο στο κοινό, ελπίζοντας πως με τον καιρό οι πολίτες θα είναι σε θέση να κάνουν πιο συνειδητές επιλογές και πως οι πελατειακές σχέσεις και η εποχή της μούτζας θα παρέλθουν ανεπιστρεπτί.
*Ο Κώστας Γεμενής είναι πολιτικός επιστήμονας, επίκουρος καθηγητής μεθοδολογίας της έρευνας στο Πανεπιστήμιο Twente και μέλος της ερευνητικής ομάδας του Choose4Greece.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου