Κρίση, μικρές επιχειρήσεις και Αριστερά

 Ποια εί­ναι τα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά των συ­γκε­κρι­μέ­νων κοι­νω­νι­κών στρω­μά­των και ποια η ση­μα­σία τους για την ελ­λη­νι­κή οι­κο­νο­μία;
Της Βάλιας Αρανίτου
Η 18η Οκτω­βρίου ή­ταν μια μέ­ρα ση­μα­δια­κή για τις μι­κρο­με­σαίες ε­πι­χει­ρή­σεις, α­φού για πρώ­τη φο­ρά στην πρό­σφα­τη ι­στο­ρία του ε­μπο­ρι­κού συν­δι­κα­λι­σμού διορ­γα­νώ­θη­κε δια­μαρ­τυ­ρία σε πα­νελ­λα­δι­κό ε­πί­πε­δο με ση­μα­ντι­κή μα­ζι­κή συμ­με­το­χή. Ταυ­τό­χρο­να με τη με­γά­λη συ­γκέ­ντρω­ση της ΓΣΕΕ/Α­ΔΕ­ΔΥ, συ­γκε­ντρώ­θη­καν έ­ξω α­πό τα γρα­φεία της Ε­ΣΕΕ, στο κέ­ντρο της Αθή­νας, πά­νω α­πό 3.000 έ­μπο­ροι, ε­νώ υ­πήρ­ξε έ­ντο­νη κι­νη­το­ποίη­ση και άλ­λων κλά­δων ε­παγ­γελ­μα­τιών, ό­πως οι ο­δη­γοί τα­ξί, οι βεν­ζι­νο­πώ­λες, οι ε­κτε­λω­νι­στές κλπ. Με ε­ξί­σου μα­ζι­κή κι­νη­το­ποίη­ση της ΓΣΕ­ΒΕΕ στην πλα­τεία Κο­ραή. 
 Πού ο­φεί­λε­ται αυ­τή η πρω­το­φα­νής έ­κρη­ξη δια­μαρ­τυ­ρίας στο χώ­ρο των μι­κρο­με­σαίων ε­πι­χει­ρη­μα­τιώ­ν; Για­τί οι μέ­χρι πρό­τι­νος σύμ­μα­χοι των με­γά­λων ερ­γο­δο­τών εκ­φρά­ζουν με τα τό­σο σα­φή, έ­ντο­νο και α­πο­φα­σι­στι­κό τρό­πο την δια­μαρ­τυ­ρία τους; Και, κυ­ρίως, ποιοι εί­ναι οι συν­δι­κα­λι­στι­κοί και πο­λι­τι­κοί προ­σα­να­το­λι­σμοί αυ­τής της ό­ψι­μης ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποίη­σης των στρω­μά­των της πα­ρα­δο­σια­κής μι­κρο­α­στι­κής τά­ξης;
 Οι α­πα­ντή­σεις στα ε­ρω­τή­μα­τα αυ­τά θα πρέ­πει να α­να­ζη­τη­θούν στην κρί­ση και στις α­κο­λου­θού­με­νες πο­λι­τι­κές, που έ­χουν δρα­μα­τι­κές συ­νέ­πειες.Μι­κρές ε­πι­χει­ρή­σεις και οι­κο­νο­μι­κή κρί­σηΗ μι­κρο­με­σαία ε­πι­χεί­ρη­ση βρί­σκε­ται στο ε­πί­κε­ντρο της ύ­φε­σης. Η ε­σω­τε­ρι­κή α­γο­ρά έ­χει πλη­γεί σε πο­λύ με­γά­λο βαθ­μό α­πό τη ρα­γδαία πτώ­ση της κα­τα­νά­λω­σης και η διαρ­κής ε­πι­βο­λή νέων φό­ρων έ­χει συρ­ρι­κνώ­σει τον κύ­κλο ερ­γα­σιών των ε­μπό­ρων. Η πτώ­ση του τζί­ρου των ε­μπο­ρι­κών ε­πι­χει­ρή­σεων α­πό το 2009 ε­κτι­μά­ται ό­τι θα φτά­σει α­κό­μα και το 50%, ε­νώ α­πό το 2009 μό­νο στο
ε­μπό­ριο ε­κτι­μά­ται ό­τι έ­χουν κλεί­σει πε­ρισ­σό­τε­ρες α­πό 140.000 μι­κρές ε­πι­χει­ρή­σεις.

Επι­πρό­σθε­τα, η εν λό­γω κα­τά­στα­ση έ­χει και ση­μα­ντι­κές κοι­νω­νι­κές συ­νέ­πειες. Πολ­λοί α­πό τους ε­μπό­ρους που υ­πο­χρεώ­θη­καν να κλεί­σουν τις ε­πι­χει­ρή­σεις τους, βρέ­θη­καν στην κυ­ριο­λε­ξία «στο δρό­μο», α­φού δεν δια­θέ­τουν κα­νέ­να α­πο­λύ­τως πό­ρο για να δια­σφα­λί­σουν την ε­πι­βίω­σή τους. Εί­ναι εν­δει­κτι­κό ό­τι α­πό την αρ­χή της χρο­νιάς προω­θή­θη­κε, με πρω­το­βου­λία των ι­δίων των ε­πι­χει­ρη­μα­τιών, μια ει­σφο­ρά αλ­λη­λεγ­γύης για την α­πό­δο­ση ε­νός ε­πι­δό­μα­τος σε ά­πο­ρους πρώην ε­παγ­γελ­μα­τίες, το ο­ποίο δεν έ­χει α­κό­μη δο­θεί α­πό πλευ­ράς υ­πουρ­γείου. Εί­ναι σα­φές ε­πο­μέ­νως ό­τι δια­μορ­φώ­νε­ται έ­νας α­σφυ­κτι­κός κλοιός, που α­να­γκά­ζει τις συν­δι­κα­λι­στι­κές διεκ­δι­κή­σεις των μι­κρο­με­σαίων ε­πι­χει­ρη­μα­τιών να πά­ρουν α­κό­μη πιο ε­πι­θε­τι­κό προ­σα­να­το­λι­σμό.

Ποια εί­ναι τα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά των συ­γκε­κρι­μέ­νων κοι­νω­νι­κών στρω­μά­των και ποια η ση­μα­σία τους για την ελ­λη­νι­κή οι­κο­νο­μία;

Οι μι­κρές και με­σαίες ε­πι­χει­ρή­σεις α­ντι­στοι­χούν σε έ­να πο­σο­στό που αγ­γί­ζει το 95% των ελ­λη­νι­κών ε­πι­χει­ρή­σεων. Από την πλευ­ρά της α­πα­σχό­λη­σης, η μι­κρή και με­σαία ε­πι­χει­ρη­μα­τι­κό­τη­τα α­πο­τε­λεί το με­γά­λο ερ­γο­δό­τη στον ι­διω­τι­κό το­μέα της οι­κο­νο­μίας, με το πο­σο­στό των α­πα­σχο­λου­μέ­νων σε αυ­τές τις ε­πι­χει­ρή­σεις να ξε­περ­νά το 85%. Σύμ­φω­να με τα τε­λευ­ταία δια­θέ­σι­μα ε­πί­ση­μα στοι­χεία, οι ε­πι­χει­ρή­σεις άγ­γι­ζαν τις 850.000, εκ των ο­ποίων οι 824.500 εί­ναι ε­πι­χει­ρή­σεις που α­πα­σχο­λούν έως 10 ερ­γα­ζό­με­νους.

Ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποίη­ση, αλ­λά προς τα πού;

Η ρι­ζι­κή α­να­τρο­πή των υ­λι­κών ό­ρων α­να­πα­ρα­γω­γής κυ­ρίως της πα­ρα­δο­σια­κής, αλ­λά ό­χι μό­νο, μι­κρο­α­στι­κής τά­ξης κα­θι­στά ε­ξαι­ρε­τι­κά ε­πί­και­ρο αλ­λά και κρί­σι­μο το ε­ρώ­τη­μα της πο­λι­τι­κής στά­σης και του προ­σα­να­το­λι­σμού της. Επα­νέρ­χε­ται δη­λα­δή μια πα­λιά συ­ζή­τη­ση που συν­δέει ά­με­σα, ω­στό­σο με αρ­νη­τι­κό για τη δη­μο­κρα­τία πρό­ση­μο, το οι­κο­νο­μι­κό με το πο­λι­τι­κό, α­φού θεω­ρεί ό­τι ο κίν­δυ­νος α­φα­νι­σμού της τά­ξης αυ­τής ο­δη­γεί σε α­ντι­δρα­στι­κές α­τρα­πούς. Μια υ­πό­θε­ση που εκ­κι­νεί α­πό τη θέ­ση του Μαρξ για τα μι­κρο­α­στι­κά στρώ­μα­τα: «Οι με­σαίες τά­ξεις, ο μι­κρο­βιο­μή­χα­νος, ο χει­ρο­τέ­χνης, ο α­γρό­της, ό­λοι αυ­τοί κα­τα­πο­λε­μούν την α­στι­κή τά­ξη, για να δια­τη­ρή­σουν την ύ­παρ­ξή τους σαν με­σαίες τά­ξεις και να σω­θούν α­πό τον α­φα­νι­σμό […]. Εί­ναι α­ντι­δρα­στι­κές, για­τί ζη­τούν να γυ­ρί­σουν προς τα πί­σω τον τρο­χό της ι­στο­ρίας…». Η ι­διαί­τε­ρη θέ­ση τους α­νά­με­σα στην α­στι­κή τά­ξη και το προ­λε­τα­ριά­το, η ε­ναλ­λα­γή συμ­μα­χιών, η προ­σπά­θεια α­νέ­λι­ξής τους στους κόλ­πους της α­στι­κής τά­ξης μέ­σα α­πό τη με­γέ­θυν­ση της ε­πι­χεί­ρη­σής τους και η άρ­νη­ση υ­πο­βι­βα­σμού τους σε κα­τώ­τε­ρα ε­πί­πε­δα κοι­νω­νι­κού κύ­ρους, συμ­βάλ­λουν στη βα­θιά ψυ­χο­λο­γι­κή τους α­να­σφά­λεια και συ­χνά σε α­ντι­δρα­στι­κές πο­λι­τι­κές ε­πι­λο­γές και συ­μπε­ρι­φο­ρές. Εί­ναι γνω­στά τα πα­ρα­δείγ­μα­τα άλ­λων ε­πο­χών, ό­που ο συν­δυα­σμός ό­λων αυ­τών των πα­ρα­γό­ντων εί­χε ο­δη­γή­σει σε α­κραίες πο­λι­τι­κές συ­μπε­ρι­φο­ρές, ό­πως στη Γερ­μα­νία του Με­σο­πο­λέ­μου με τη συ­μπό­ρευ­ση αυ­τών των στρω­μά­των με το να­ζι­σμό. Σε αυ­τή την κοι­νω­νία, που δια­θέ­τει μια ι­σχυ­ρή βιο­μη­χα­νι­κή συ­γκέ­ντρω­ση και πο­λυά­ριθ­μο προ­λε­τα­ριά­το, ο να­ζι­σμός γεν­νιέ­ται α­πό την α­πελ­πι­σμέ­νη α­ντί­δρα­ση των με­σαίων τά­ξεων στην προ­σπά­θειά τους να α­να­κό­ψουν την κοι­νω­νι­κο-οι­κο­νο­μι­κή πε­ρι­θω­ριο­ποίη­ση.

Ωστό­σο, η κι­νη­το­ποίη­ση και ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποίη­ση των με­σαίων στρω­μά­των στην Ελλά­δα δεν εί­ναι πρω­τό­γνω­ρη. Ας μην ξε­χνά­με ό­τι τον Μάιο του 1984 γί­να­με μάρ­τυ­ρες της πε­ρι­βό­η­της «δια­δή­λω­σης της κα­τσα­ρό­λας», μιας δια­μαρ­τυ­ρίας στην ο­ποία οι τό­τε εκ­πρό­σω­ποι της α­γο­ράς, α­ντέ­δρα­σαν στην «α­ντιε­πι­χει­ρη­μα­τι­κή», ό­πως τη χα­ρα­κτή­ρι­ζαν, πο­λι­τι­κή των τό­τε κυ­βερ­νή­σεων του ΠΑ­ΣΟΚ. Όμως η κι­νη­το­ποίη­ση αυ­τή εί­χε έρ­θει να ε­πι­βε­βαιώ­σει την ι­στο­ρι­κή συμ­μα­χία των μι­κρο­με­σαίων με τις α­στι­κές με­ρί­δες του κε­φα­λαίου υ­πό την η­γε­μο­νία του ΣΕΒ. Επρό­κει­το για μια συμ­μα­χία που δεν στη­ρι­ζό­ταν μό­νο σε υ­λι­κά συμ­φέ­ρο­ντα, αλ­λά και σε πα­ρα­δο­σια­κές ι­δε­ο­λο­γι­κές ταυ­τί­σεις.

Από ε­κεί­νη την ε­πο­χή έ­χουν αλ­λά­ξει και ό­ροι με τους ο­ποίους δρα­στη­ριο­ποιού­νται οι Έλλη­νες ε­πι­χει­ρη­μα­τίες. Εί­ναι γε­γο­νός ό­τι οι πο­λι­τι­κές του Μνη­μο­νίου έ­χουν δη­μιουρ­γή­σει έ­να ρήγ­μα στα ερ­γο­δο­τι­κά συμ­φέ­ρο­ντα α­νά­με­σα στους με­γά­λους και τους μι­κρο­με­σαίους. Οι «μι­κροί της α­γο­ράς», που βα­σί­ζο­νταν ά­με­σα στην κα­τα­νά­λω­ση και εί­χαν πε­ριο­ρι­σμέ­νη πρό­σβα­ση στον τρα­πε­ζι­κό δα­νει­σμό, βρέ­θη­καν πιο έκ­θε­τοι στην κρί­ση και με λι­γό­τε­ρες δυ­να­τό­τη­τες α­ντι­με­τώ­πι­σής της. Επι­πλέ­ον, συμ­με­τεί­χαν ε­νερ­γη­τι­κά στις δια­δι­κα­σίες του κοι­νω­νι­κού δια­λό­γου σε ό­λη την πε­ρίο­δο των τε­λευ­ταίων δύο δε­κα­ε­τιών.

Ωστό­σο, οι ρα­γδαίες αυ­τές ε­ξε­λί­ξεις, σε συν­δυα­σμό με τον εγ­γε­νή και πα­ρα­δο­σια­κό συ­ντη­ρη­τι­σμό των στρω­μά­των αυ­τών, ε­πα­να­φέ­ρει τον κίν­δυ­νο να στρέ­ψουν την α­να­πτυσ­σό­με­νη συν­δι­κα­λι­στι­κή τους κι­νη­τι­κό­τη­τα, σε συν­δυα­σμό με τη γε­νι­κευ­μέ­νη α­να­σφά­λεια που βιώ­νουν, σε α­κρο­δε­ξιές κα­τευ­θύν­σεις και να ε­νι­σχύ­σουν τη Χρυ­σή Αυ­γή. Δυ­στυ­χώς εν­δεί­ξεις προς αυ­τή την κα­τεύ­θυν­ση ή­δη εί­χα­με στις τε­λευ­ταίες ε­κλο­γές, α­φού η ψή­φος των μι­κρών ε­πι­χει­ρη­μα­τιών στρά­φη­κε στη ΧΑ με δι­πλά­σιο πο­σο­στό α­πό το γε­νι­κό (14% α­ντί 7%). Όπως μπο­ρεί να γί­νει α­ντι­λη­πτό, η διεκ­δί­κη­ση αυ­τού του κοι­νω­νι­κού χώ­ρου εί­ναι μια πρό­κλη­ση για την α­ρι­στε­ρά και τη δη­μο­κρα­τία.

Άλλω­στε, οι δυ­να­τό­τη­τες για τη θε­τι­κή α­ντι­με­τώ­πι­ση αυ­τής της πρό­κλη­σης ή­δη έ­χουν δη­μιουρ­γη­θεί και δεν πρέ­πει να πα­ρα­βλέ­ψου­με. Ας μην ξε­χνά­με ό­τι προς αυ­τή τη κα­τεύ­θυν­ση το υ­ψη­λό πο­σο­στό που έ­λα­βε ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ σε αυ­τά τα κοι­νω­νι­κά στρώ­μα­τα (30%) α­πο­τε­λεί μια κα­λή α­φε­τη­ρία.

Πηγή: Η Εποχή