Το Περίπτερο της κεντρικής πλατείας στη Χώρα Νάξου

  

 Μέσα στον βόμβο του τουρισμού και τις κυκλικές μεταμορφώσεις των ελληνικών νησιών, υπάρχουν κάποια σταθερά σημεία αναφοράς. Ένα από αυτά, για τη Χώρα της Νάξου, υπήρξε για δεκαετίες το μικρό περίπτερο της παραλίας όχι απλώς ένα ξύλινο κουβούκλιο, αλλά ένας φάρος κοινωνικότητας, ανθρώπινης επαφής και γειτονιάς.

Η ιστορία αυτού του περιπτέρου είναι βαθιά ριζωμένη στην καθημερινότητα της Χώρας για πάνω από 70 χρόνια. Αρχικά, όπως και άλλα παρόμοια, είχε δοθεί σε ανάπηρους πολέμου. Η πρώτη του θέση ήταν λίγο πιο πάνω από τη σημερινή, μπροστά από τον Άγιο Νικόλαο και το πρώτο μαγαζί του Δημήτρη Προμπονά (όπως φαίνεται σε φωτογραφία της περιόδου 1935–1937 από το αρχείο Knudsen & Co., ανάρτηση: Liza's Photographic Archive of Greece).

Στα τέλη της δεκαετίας του ’50, μεταφέρθηκε στη γνώριμη σε όλους μας θέση, όταν άρχισε να οικοδομείται η τετραώροφη πολυκατοικία που στέγασε για χρόνια το Δημαρχείο, το Δημόσιο Ταμείο και την Εφορία.

Δεν πρόκειται για ρομαντικοποίηση, αλλά για καταγραφή. Το περίπτερο αυτό δεν ήταν απλώς εμπορική δομή ήταν καρδιά. Με τα φώτα του ταπεινά αναμμένα τον χειμώνα, φώτιζε μια γειτονιά που αλλιώς βυθιζόταν στο σκοτάδι και την εγκατάλειψη. Δεν ήταν θέμα αισθητικής ή μικροπαραβάσεων ήταν ζήτημα ζωής. Όποιος έχει περάσει χειμώνα στη Χώρα Νάξου, το γνωρίζει καλά.

Με την πρόσφατη απόφαση μεταφοράς του περιπτέρου στις εργατικές κατοικίες, η τοπική κοινωνία βρίσκεται αντιμέτωπη με την απώλεια ενός πυρήνα καθημερινότητας. Ναι, η νέα περιοχή μπορεί να ζωντανέψει από την παρουσία του περιπτέρου. Αλλά ας μην κοροϊδευόμαστε: το ζωντάνεμα δεν σημαίνει επιβίωση. Ο τζίρος εκεί δεν φτάνει για να στηρίξει μια οικογένεια που ήδη σηκώνει βάρη και προβλήματα. Αυτό δεν είναι επιχειρηματική μεταφορά· είναι εξορία.

Δεν ήταν τυχαίες οι προσπάθειες κινητοποίησης, ούτε οι σκέψεις για συμβολική κατάληψη με τραπεζοκαθίσματα από φίλους, κατοίκους και υποστηρικτές. Δεν διεκδικούσαν την παρανομία  διεκδικούσαν το αυτονόητο, το δικαίωμα στην καθημερινή αξιοπρέπεια, το να παραμείνει κάτι ζωντανό εκεί που είχε ριζώσει, εκεί που είχε γίνει απαραίτητο

Ιστορική Αναδρομή – Το Περίπτερο στην Ελλάδα

Η ιστορία του ελληνικού περιπτέρου ξεκινά το 1914, με τον Νόμο 254, ο οποίος θέσπιζε την παραχώρηση αδειών εκμετάλλευσης περιπτέρων σε αναπήρους πολέμου. Δεν ήταν απλώς μια επιχειρηματική πρωτοβουλία· ήταν μέτρο κοινωνικής πρόνοιας, ένα μικρό βήμα προς την αξιοπρέπεια για όσους θυσιάστηκαν. Οι πρώτες δομές είχαν διαστάσεις μόλις 0,70 x 0,70 μέτρα. Από εκεί και πέρα, το περίπτερο εξελίχθηκε, γιγαντώθηκε και εν τέλει έγινε μέρος του συλλογικού μας φαντασιακού.

Το περίπτερο δεν πουλούσε μόνο τσιγάρα, σοκολάτες και ψιλικά· πουλούσε σταθερότητα. Ήταν το σημείο όπου συναντιόταν ο συνταξιούχος με τον φοιτητή, ο αγρότης με τον επισκέπτη, το παιδί με το χαρτζιλίκι του.

Ο Πολιτισμικός και Κοινωνικός Ρόλος του Περιπτέρου

Σε μια Ελλάδα που διαρκώς αλλάζει, τα περίπτερα υπήρξαν θύλακες αντίστασης στον αστικό ατομικισμό. Ήταν η συνέχεια της πλατείας, του καφενείου, της ανθρώπινης επαφής. Ιδίως στα νησιά και τις γειτονιές της επαρχίας, έπαιζαν ρόλο αντίστοιχο με το παλιό παντοπωλείο: δεν παρείχαν απλώς προϊόντα, παρείχαν ιστορίες, φωνές, βλέμματα που σε αναγνώριζαν.

Η περίπτωση του περιπτέρου της κεντρικής πλατείας της Χώρας Νάξου είναι χαρακτηριστική. Αποτελεί υπόδειγμα για το πώς μια μικρή, σχεδόν ανεπαίσθητη αλλαγή μπορεί να διαταράξει τη λεπτή ισορροπία ενός τόπου. Η απομάκρυνσή του δεν είναι μια πράξη τεχνική· είναι πολιτική. Είναι κοινωνική.

Δεν υπερασπιζόμαστε προϊόντα· υπερασπιζόμαστε μνήμες. 

Στηρίζουμε τον Βασίλη

Πληροφορίες:

• Από 19/05/2025, το περίπτερο θα βρίσκεται στην είσοδο των εργατικών κατοικιών.
 

• Διαθέτει δυνατότητα παράδοσης προϊόντων στον χώρο εργασίας ή όπου επιθυμείτε.
 

• Επικοινωνία: Βασίλης Βιλαντώνης, τηλ. 6942959101